Żywienie dziecka jest jednym z kluczowych elementów jego prawidłowego rozwoju. Dzięki właściwie dobranej diecie dziecko otrzymuje niezbędne składniki odżywcze umożliwiające harmonijny rozwój wszystkich układów, w tym rozwój układu immunologicznego oraz układu nerwowego. Problemy z występowaniem chorób mających podłoże autoimmunologiczne należą dziś do jednych z niejednokrotnie diagnozowanych, także u dzieci. Wśród tych chorób znajdują się: zaburzenia pracy tarczycy, celiakia, cukrzyca, otyłość, a także procesy zapalne mogące występować w całym organizmie, w tym w obszarze jelit, towarzyszące innym jednostkom chorobowym. W tym przypadku najczęściej dochodzi do rozwoju tzw. zespołu nieszczelnego jelita (ang. leaky gut syndrome – LGS), a w konsekwencji nasilenia stanu zapalnego będącego wynikiem przenikania niestrawionych cząsteczek pokarmowych do krwioobiegu a następnie różnych układów, których funkcja zostaje zaburzona. W efekcie organizm produkuje przeciwciała IGG i dochodzi do rozwoju tzw. nietolerancji pokarmowej skierowanej przeciw tym składnikom, które dotarły do krwioobiegu w niewłaściwej postaci.
Jednym z kluczowych aspektów wyboru właściwej diety u dzieci jest stosowanie takiego sposobu żywienia który będzie wspierał naturalną barierę jelitową, zapobiegająca wystąpieniu zespołu nieszczelnego jelita i jego konsekwencjom. Stwierdza się, iż niektóre zaburzenia rozwojowe lub zespoły genetyczne predysponują dziecko do rozwinięcia się LGS poprzez uwarunkowania genetyczne oraz epigenetyczne. Należą do nich m.in: trisomia21 chromosomu oraz zaburzenia ze spektrum autyzmu, a także dziedziczone predyspozycje do rozwoju chorób autoimmunologicznych. W tych przypadkach prawidłowa dieta powinna wykluczać wszystkie produkty wywołujące nietolerancje pokarmowe, a równocześnie zapewniać właściwe zbilansowanie składników pokarmowych oraz dobrą jakość produktów. Do składników najczęściej nietolerowanych należy białko mleka krowiego, gluten oraz cukier. Równocześnie składniki te nasilają stan zapalny będący kolejnym elementem stopniowego rozszczelniania jelit.
Dieta wyłączająca białko mleka krowiego, gluten oraz cukier potocznie nazywana jest dietą 3x BEZ. Jej zasadniczym celem, poza dostarczaniem składników odżywczych, jest odbudowa szczelności jelit. Poza uwzględnieniem indywidualnych problemów zdrowotnych i nietolerancji pokarmowych dieta ta powinna zawierać świeże lub kiszone warzywa, owoce, a także bezglutenowe, pełnoziarniste kasze i ryż – w ilościach dostosowanych indywidualnie. Podczas stosowania tego sposobu żywienia szczególnie istotne jest także dostarczenie właściwej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym DHA, m.in. poprzez odpowiednią ilość ryb oraz nasion i orzechów w diecie. Ważnym elementem są wywary warzywne oraz bazujące na dobrej jakości mięsie. Istotnym jest także stosowanie składników pro- oraz prebiotycznych wspomagających rozwój prawidłowej mikroflory jelit, wspomagającej odbudowę szczelności jelit. Właściwie zbilansowana dieta 3x BEZ uwzględnia produkty bogate w wapń oraz inne niezbędne składniki mineralne.
Wspomaganie rozwoju dziecka wiąże się z doborem optymalnego sposobu żywienia. Pewne zaburzenia o charakterze genetycznym determinują większe ryzyko wystąpienia nietolerancji pokarmowych oraz nieszczelności jelit, w szczególności w kierunku białka mleka krowiego, glutenu i cukru. Należy zwrócić uwagę, iż prawidłowo prowadzona dieta może ograniczać rozwój występujących już zaburzeń, a co więcej, stanowić działanie profilaktyczne, by uniknąć problemów zdrowotnych dziecka w przyszłości.
Autor: dr n. med. Łucja Czyżewska-Majchrzak, dietetyk